“ Humility is the most difficult of all virtues to achieve; nothing dies harder than the desire to think well of oneself” ( T.S. Eliot, 1927, p.8)
In de huidige moderne westerse cultuur wordt trots en trots zijn op jezelf aangemoedigd en gezien als een onderdeel van zelfrespect. Wanneer er gezocht wordt naar een oorzaak van onaangepast sociaal gedrag zoals drugsgebruik of geweld, wordt dit vooral in verband gebracht met een negatief zelfbeeld en laag zelfrespect. De laatste decennia is er een ware rage ontstaan rondom het verhogen van zelfrespect en zijn er ontelbare zelfhulpboeken, stappenplannen en trainingen beschikbaar om de zelfachting te verhogen. Als mensen alleen maar beter over zichzelf zouden denken, zullen ze zich beter voelen en gedragen. Trots wordt in onze maatschappij niet alleen geaccepteerd, maar ook gezien als goed en waardevol.
Feeling good
Je goed voelen over jezelf heeft zeker voordelen. Mensen die zich goed voelen over zichzelf hebben meer positieve emoties, een groter zelfvertrouwen en bereiken vaker hun doelen. Maar de drang binnen de maatschappij om koste wat het kost, positieve zelfbeelden te vergroten heeft gevaarlijke proporties aangenomen. Zo langzamerhand beginnen we er achter te komen dat door kinderen eindeloos te prijzen om wat zij goed doen, wij volwassenen creëren met onrealistische super ego’s. Zij kennen weinig sociale angst, zijn competitief en willen altijd winnen, vinden zichzelf beter dan anderen en doen er alles aan om dit te bewijzen door extreem perfectionisme. Zij verheugen zich in de ( stiekeme) gedachten dat zij intelligenter en aantrekkelijker zijn dan anderen. Helaas zijn deze strelende zelfbeelden niet realistisch. De keerzijde is dat het heel wat energie kost om de hoge en positieve zelfbeelden te handhaven en te bewijzen. En wanneer dit niet lukt en de realiteit zich aandient, ligt het gevaar van boosheid, depressieve gedachten en het omslaan in zelfverachting op de loer.
De realiteit
De realiteit is dat, hoewel de mens geneigd is te denken dat hij het centrum van het universum is, wij slechts een klein onderdeel zijn van een immens geheel. Onze vaardigheden, kennis en macht is beperkt. Ieder mens is uniek. Dat is waar. We hebben allemaal specifieke talenten en een roeping op deze aarde te vervullen. We doen er goed aan deze voor onszelf te ontdekken en te ontwikkelen. Maar we zijn geen god. Het nederig erkennen van eigen beperkingen en zwakten lijkt een betere weg te zijn tot welzijn op de lange duur.
Nederigheid
Er bestaan veel misverstanden over nederigheid. Nederigheid wordt vaak negatief geassocieerd met zwak en passief, ogen naar beneden geslagen en met een gebrek aan zelfrespect en zelfvertrouwen. Het tegendeel is waar. Een nederig mens toont juist een krachtig karakter, hoe tegenstrijdig dit ook mag klinken. Volgens de psychologische literatuur kent nederigheid de volgende kenmerken:
- Een realistisch en accuraat gevoel van eigen mogelijkheden
- Het vermogen eigen fouten, onvolkomenheden en beperkingen te erkennen
- Openheid voor nieuwe ideeën en advies
- Eigen mogelijkheden en wat je bereikt hebt in het juiste perspectief zien
- Relatief weinig focus op jezelf en het vermogen jezelf te vergeten
- Waarderen van de waarden van alle dingen en de vele verschillende manieren waarop mensen hun bijdrage leveren in onze wereld
Uit onderzoek komt naar voren dat nederige mensen het niet nodig hebben om indruk op anderen te maken of te domineren. Ze zijn niet bezig financiële of sociale voordelen voor zichzelf te vergaren. Ze zijn beter instaat goede en duurzame vriendschappen aan te gaan omdat zij in staat zijn zichzelf weg te cijferen en de aandacht op anderen te richten. Bij fouten en mislukkingen hebben zij meer veerkracht om weer op te staan en door te gaan. Immers, zij weten al dat zij niet volmaakt zijn en erkennen hun beperkingen.
Groei in nederigheid
De psychologie geeft weinig antwoord op de vraag hoe je een nederig mens wordt. Hoe kun je de behoeften gezien, gewaardeerd en geprezen te worden achter je laten? Hoe kun je overgaan van presteren en hard werken om jezelf te bewijzen in simpelweg “zijn”? To Be en to Become? Antwoorden op deze vragen kunnen we vinden in het Joods christelijk geloof. In het volgende blog hoop ik nederigheid vanuit dit perspectief te belichten. Immers, Jezus Christus nodigt ons zelf uit van Hem nederigheid te leren.
Geef een reactie